Ernst Ludwig Kirchner, Dziewczyna z 

japońską parasolką, 1906

Karl Schmidt-Rottluff,

Martwa natura z żółtymi tulipanami,

1912

August Macke, Pożegnanie, 1914

Aleksej von Jawlenski, Młoda dziewczyna

W kapeluszu, 1910

P. Picasso, Portret Gertrudy Stein, 

lato 1906

P. Picasso, Panny z 

Avignonu, 

czerwiec/lipiec 1907

P. Picasso, Trzy kobiety,

1908

Fernand Léger, 

Elementy mechaniczne, 1924

Amédée Ozenfant, 

Martwa natura z butelkami, 1922

Charles Jeanneret (Le Corbusier)

Martwa natura z syfonem, 1920

[image]

Giacomo Balla,

Idąca dziewczyna, 1912

Umberto Boccioni,

Jedyna forma ciągłości

w przestrzeni, 1913, Mediolan

Umberto Boccioni, Dynamizm galopującego

konia, 1914-15

Carlo Carrà, 

Demonstracja interwencyjna,

1914, tempera i kolaż / karton

Antonio Sant’Elia, projekt wieżowca dla

Citta Nouva, prezentowany podczas

Wystawy Nouve Tendenze,  maj 1914

Wassily Kandinsky

Anioł Sądu Ostatecznego, 1912

Paul Klee, Ogród różany, 1920,

Kazimierz Malewicz, Suprematystyczna

Kompozycja etiuda, 1920

Lubow Popowa, Architektonika

malarska, 1918

Władysław Strzemiński, 

Kompozycja lub konstrukcja,

1923

Joost Schmidt, plakat wystawy Bauhausu

w Weimarze, lipiec-wrzesień 1923

Georges Vantongerloo, S x R/3, 1933-34,

drewno

Antoine Pevsner, Powierzchnia 

rozwinięta, 1938/39

Aleksander Calder, Trzy liście

i trzy płatki, 1939

Francis Picabia, Treser zwierząt,

1923

Constantin Brancusi, 

Studium portretowe Pani Eugeni Meyer,

1916-33

Max Ernst (1891-1976)

Król Ubu, 1923

Mark Rothko, Nr 3 (Magenta,

Czerń, Zieleń, Cyjan), 1949

Jean Fautrier, Głowa zakładnika,

1944

Jean Dubuffet, 

Kobieta mieląca kawę, 1945

Lynn Cahdwick, Wewnętrzne

oko, 1955

Francis Bacon, Studium portretu 

Papieża Innocentego X 

według Velazqueza, 1953

Richard Hamilton, 

Just what is it that makes 

today's homes so different, 

so appealing?, 1956 

Andy Warhol

Mao Tse Tung, 1972

Daniel Spoerri, Wiersze prozą,

 1959-60

Asger Jorn, (Awangarda nie poddaje się)

1962

Puvis de Chavannes 

   Młode kobiety nad brzegiem morza, 1879 

Paul Sérusier, 

Talizman (Las miłości), 1888

Maurice Denis (plafon),

1892

Maurice Denis, Noli me tangere,

1895/96

Pierre Bonnard 

Kobieta w wannie, 1920

Aristide Maillol

, Nimfa

1. Omów tematykę obrazów i metodę impresjonistów.

Tematyka:

- tylko pozytywne strony życia,

. wizja codzienności i współczesności;  malowali ludzi w ruchu, w trakcie zabawy lub wypoczynku, przedstawiali wwygląd danego miejsca przy danym oświetleniu, motywem ich dzieł była także natura. 

Metoda twórcza:

-malowali w plenerze, nie poprawiając swoich dzieł w pracowniach.

- dywizjonizm – nakładanie tuż obok siebie plam czystego koloru tak, iż z pewnej odległości zlewały się tworząc barwy uzupełniające. Cienie malowali za pomocą zmieszanych kolorów podstawowych, bez użycia czerni. 

2. Scharakteryzuj główne inspiracje malarzy impresjonistów.

- współczesność, codzienność, ludzie w ruchu, w trakcie zabawy lub 

wypoczynku, oświetlenie, natura-przyroda, plener.

4. Przybliż twórczość kobiet-impresjonistek, szcz. Berthy Morisot i Mary Cassat.

Mary Cassatt- 

 sceny z życia codziennego, subtelne portrety kobiet i dzieci, macierzyństwo.  obrazy przedstawiające eleganckie i wyrafinowane towarzystwo

 indywidualność, 

Berthe Morisot-  

uczennica Corota,

poznała słynnego prekursora nowego nurtu Edouarda Maneta. 

W 1874 wyszła za mąż za jego brata Eugene, co pozwoliło jej na częstsze obcowanie z impresjonistycznym 

nurtem, przejęła wiele jego malarskich cech. Szczególnie w jej wczesnych obrazach jest wyraźnie zaznaczony 

wpływ Maneta. 

- nastrojowe sceny z postaciami eleganckich kobiet z wyższych sfer i uroczych dzieci, portretowanych 

głównie w domowym zaciszu 

obrazowa migotliwość oraz srebrzyste światło. 

-płynna delikatność i szkicowe pociągnięcia pędzla. Posiadała szczególną umiejętność łączenia pewnie

 rysowanych plam barwnych z nadzwyczajną subtelnością koloru. Farbę nakładała intuicyjnie, co powodowało

 zupełną przypadkowość chwili na obrazie. Zachowywała spontaniczność o czym świadczy tendencja 

do nie retuszowania swoich pomyłek, 

Różnice i podobieństwa między malarstwem Boznańskiej a impresjonistkami

· często stosowała barwy lokalne i czerń,  odrzucane przez impresjonistów

· różnił ją stosunek do natury. 

· Wnikliwa analizą psychologiczna i  silna ekspresja

· Jej zasnuta mgłą paleta 

· niemal nigdy nie malowała w plenerze

· nie traktowała też (jak impresjoniści) postaci ludzkich  krajobrazu 

· koncentrowała się na portrecie psychologicznym, odzwierciedlającym wewnętrzną prawdę o 

portretowanej postaci, a nie ulotną chwilę lub iskrzącą plamę barwną

· w jej obrazach światło żyje własnym życiem i nie jest uzależnione od pogody czy pory dnia

· ukształtowała już swój własny styl niż pozostali impresjoniści

· dominacja waloru, gra tonów i półtonów, nadających obrazom specyficzną mglistość i 

tajemniczość 

· jej twórczość zaliczana jest do nurtu postimpresjonizmu

Podobieństwo między obrazami Boznańskiej a malarstwem impresjonistek

· głównymi tematami obrazów są portrety kobiet, dzieci, podobnie jak Mary 

Cassatt oraz Berthe Morisot, malowała również martwe natury, pejzaże i wnętrza

· stosowała ciemną gamę barwną, używała czerni (tak jak Berthe Morisot)

· szeroka plama barwna

· migotliwe i srebrzyste światło

· niezwykła wrażliwość kolorystyczna

· zestawienia barwne – subtelne, wyszukane 

· uczestniczyła w wystawach krajowych 

· ich twórczość skupiała się na portrecie psychologicznym, odzwierciedlającym wewnętrzną

 prawdę o portretowanej postaci (intymność, emocje – wewnętrzne stany lub uczucia)

· mocne akcenty barwne i zagęszczona materia malarska (u Boznańskiej widoczne są wyraźnie

 w prezentowanej martwej naturze) 

· kontur, kształt i rysunek przestają być ważne, liczą się natomiast zestawienia silnie nasyconych 

plam barwnych, grubo nakładanych szybkimi pociągnięciami pędzla

6. Omów periodyzację impresjonizmu i wskaż cechy malarskich poszukiwań artystów w poszczególnych okresach.

1. protoimpresjonizm 1885-1870 

zaczynają wystawiać Eduard Manet i Edgar Degas,

skupienie uwagi na przedmiotach i malarskich środkach ich przedstawiania

2. Impresjonizm analityczny 1874-1886 

okres doktryny analitycznej impresjonistów i zbiorowych wystaw

Liczy się sam proces malowania i relacje między prawdą życia a prawdą na obrazie

3. impresjonizm syntetyczny 1886 + przejście do zamkniętej twórczości osobistej -  

Liczą się suwerenne własności obrazu jako zwierciadła

7. Omów zagadnienie tzw. japonizmu w sztuce przełomu XIX i XX w.

Japonizm to moda na japońską kulturę i ryciny.

- Édouard Manet 

–  stworzył on obraz “Uliczna śpiewaczka”, w którym dominują płaskie plany, zgaszone barwy i brak półtonów.

 W kolejnych dziełach często wykorzystywał te formy,. Manet namalował także portret Emila Zoli, 

umieszczając w tle znane japońskie drzeworyty, czym zapoczątkował nowy trend, popularny w kolejnym 

półwieczu. 

-Poszukiwania wszystkich impresjonistów wiążą się z problemem zmienności i ulotności chwili. Idea ta jest 

bardzo wyraźnym odbiciem założeń ukiyoe. Degas, Monet, a także Renoir przejeli od Japończyków 

fragmentaryczność kompozycji, sposób kadrowania oraz rezygnację ze szczegółów. Niejednokrotnie też 

wykorzystywali konkretne motywy ze słynnych drzeworytów.

-wpływ na postimpresjonistów i modernistów.

 Wyjatkowo widoczne jest to w przypadku Vincenta van Gogha, który był niesamowicie zauroczony 

drzeworytami 

ukiyo-e, o czym świadczą jego listy, a przede wszystkim obrazy. Niepodważalnymi dowodami są jego olejne kopie 

niektórych drzeworytów, np. “Nagłej ulewy nad Wielkim Mostem w Atake” autorstwa Hiroshige. Van Gogh

 namalował także dwa portrety ojca Tanguy, przedstawiające go za każdym razem w podobnej pozie na tle 

japońskich drzeworytów. Czysta, płaska plama barwna doceniona została także przez Gauguina.

-Na osobną uwagę zasługują japonizujące szkice i afisze 

Toulouse-Lautreca. Dzięki jego wpływom w kształtującej się wówczas sztuce plakatu na stałe zagościły płaskie

 plamy barwne, o charakterystycznych zestawieniach kolorów, często obwiedzione ostrym konturem. 

Poza środowiskiem francuskim wpływom japońskim ulegali brytyjscy prerafaelici, symboliści oraz twórcy 

secesji. W latach osiemdziesiątych XIX wieku, głównie w Paryżu i Monachium, swoją japońską przygodę 

rozpoczęli także polscy moderniści.

- Entuzjastycznie nastawieni do sztuki Japonii byli niektórzy krytycy sztuki, jak np.: Witkiewicz i

 Przesmycki-Miriam, a w szczególności kolekcjoner Feliks „Manggha” Jasieński.To głównie jego zapał i działalność

 wpłynęły na obecność japońskich motywów w twórczości m.in. Wojciecha Weissa, Wyczółkowskiego, 

Wyspiańskiego oraz Mehoffera. 

8. Wskaż różnice pomiędzy impresjonizmem, neo-impresjonizmem i postimpresjonizmem.

Podobieństwa i różnice:

-paleta

*impresjonizm - złożona wyłącznie z kolorów czystych, zbliżonych do widma słonecznego + biel i czerń

*neoimpresjonizm - łączy kolory wyłącznie optycznie (dywizjonizm)

*postimpresjonizm - kolory kładzie się farbą dywizjonistycznie w technice pointylizmu

Dywizjonizm polega na ograniczeniu palety barw widma słonecznego. Farby nakładane 

są plamami "czystych" kolorów, które, obserwowane z pewnej odległości, mieszają się 

w siatkówce oka widza, tworząc kolory uzupełniające. Uzyskuje się w ten sposób efekt wibracji 

i świetlistości, niemożliwy do osiągnięcia przy mieszaniu kolorów.

Technika impresjonizmu to tworzenie na zasadzie instynktu i inspiracji, jak też znajomość 

badań nad fizjologią i psychologią widzenia barw. 

Technika neoimpresjonizmu - metodyczna, naukowa, oparta na badaniach nad fizjologią 

i psychologią widzenia barw.

Impresjoniści komponując paletę tylko z czystych kolorów osiągają dużą świetlistość i barwność,

 lecz przez mieszanie pigmentów i przybrudzenia pomniejszają ich blask i harmonię. 

Prawa rządzące kolorem stosują czasami i to nieregularnie.

Neoimpresjoniści usuwają wszelkie brudne mieszanie stosując łączenie optyczne czystych kolorów. 

Metodyczny podział i naukowa teoria kolorów zapewnia maksimum świetlistości, barwności

 i harmonii nieosiągniętych dotychczas. By wzruszyć obrazem, uważano, że trzeba środkami 

artystycznymi działać - kontrastować, harmonizować kierunki, linie, barwy.

9. Rozpoznawaj obrazy Cezanne'a, van Gogha, Seurata, Gauguina, Bonnarda

 Jakie wnioski wyciągali ci malarze z impresjonizmu?

Postimpresjoniści kontynuowali kolorystyczne poszukiwania, a zarazem odrzucili wiele 

zasad impresjonizmu.

Cezanne

- przejął od impresjonistów jasną paletę oraz przekształcanie 

relacji cienie - światło na relacje chłodne - ciepłe.

 - racjonalna budowa przestrzeni
- uznanie natury za źródło sztuki

van Gogh

- żywe, jasne barwy
- w tkance obrazu pojawiają się drobne

 oddzielne plamki czystych farb

-wpływ grafiki japońskiej

Gauguina

- wpływ grafiki japońskiej

-inspiracja natura

-zabawa kolorem

Seurat-neoimpresjonista

-Wyciągając wnioski z doświadczeń impresjonistów i 

odkrytego przez siebie prawa kontrastu barw dopełniających

-studium światłą

-zabawa kolorem

Bonnard

-czystych, ciepłych i jasnych barw

-malował krótkimi, urywanymi pociągnięciami pędzla

10. Omów definicję obrazu malarskiego wg Maurice’a Denisa.

· Obraz, zanim się stał jakąkolwiek anegdotą, jest płaszczyzną,

 pokrytą kolorami w pewnym określonym porządku.

w "Theories" 

11. Omów zagadnienie recepcji impresjonizmu, postimpresjonizmu i koloryzmu

 w malarstwie polskim (na przykładach A. Gierymskiego, Podkowińskiego, 

Pankiewicza, Wyczółkowskiego, Cybisa,

 Nachta-Samborskiego, Czapskiego, Potworowskiego, Waliszewskiego).

Józef Pankiewicz 

z malarstwa Claude'a Moneta przejął technikę impresjonistyczną. 

-Aleksander Gierymski

pasjonował go problem światła i zależnej od niego zmienności tonów brwnych

- starał się uchwycić ulotny nastrój 

- luministyczne i kolorystyczne eksperymenty

 -  Władysław Podkowiński

impresjonistyczna technika, ulotne wrażenia wizualne. 

Leon Wyczółkowski

 - radykalne odrzucenie akademickich norm obrazowania w malarstwie pejzażowym na rzecz kolorystycznej wrażliwości

 -zauroczenie barwnością ludowych strojów i rozmaitością etnograficznych typów 

-wrażliwość na jakości nasyconej światłem barwy;

 Jan Cybis

ekspansja kolorystycznego nurtu w polskim malarstwie

twórca kapistowskiej estetyki,   tylko naśladujący kolor z natury - nie działa malarsko. 
Dojrzała sztuka Cybisa wywodzi się jednak z francuskiego postimpresjonizmu; 

-wyeliminował z palety tony ciemne  

Artur Nacht-Samborski

-wybitny kolorysta, kapista 

ukształtowany na niemieckim ekspresjonizmie i kapizmie

12. Wskaż głównych przedstawicieli malarskiego symbolizmu

 z końca XIX w. (rozpoznaj obrazy Moreau, O. Redona, Malczewskiego,

 Wyspiańskiego, Mehoffera).

Malarstwo symboliczne przeciwstawiało się obiektywizmowi, rzeczowości,

 materialnemu przedstawianiu rzeczy, unikaniu niezwykłości, fantazji.

 Symbolizm, kładł szczególny nacisk na rolę wyobraźni, subiektywizm, 

niezależność rzeczy od zmysłowych możliwości poznania. Malarze symboliści 

nie stworzyli grupy ani kierunku.

 Nie mieli wspólnych świadomych celów, nie realizowali wspólnie swoich założeń

 i nie utrzymywali ze sobą kontaktu. Łączył ich podobny sposób myślenia o sztuce i świecie.

13. Art Nouveau (secesja) w architekturze, malarstwie i sztukach 

dekoracyjnych: omów założenia, ośrodki (szcz. Bruksela, Paryż, Wiedeń, Barcelona), wskaż przedstawicieli.

Art Nouveau -  sztuka secesyjna

Cechy Art Nouveau:

-integracja wszystkich sztuk, ich równości;

-  rozwój sztuki dekoracyjnej, łączącej tendencje historyzujące

 (zwł. rokoka) z bujnym styłem kwiatowym;

-  motywy animalistyczne;

- lekkość, elegancja;

- giętka , długa linia, płaska plama, subtelna, jasna kolorystyka, efekty połysku;

- doskonała pod względem technicznym,

Architektura, związana przede wszystkim z Paryżem, także korzystałaz dorobku

 hist. (np. gotyku), ale jednocześnielansowała żelazne konstrukcje i szkło.

dekoracji ornamentalnej, wykrojach otworów, kratach i poręczach schodów. 

Najsłynniejszy architektem paryskim był H.Guimard, twórca stacji metra i kamien

icy Castel Beranger.

W dziedzinie meblarstwa i wyposażenia wnętrz wyróżniali się E.

 Grasset, H. Guimard, de Feure, Gaillard, Collona, słynnym jubilerem

 był 

R. Lalique, Ceramikę wytwarzali A. Delaherche, E. Chaplet, A. 

Dammouse i E. Decoeur.

Wysoki poziom osiągnęła grafika, a w jej obrębie sztuka plakatu 

(A. Mucha, H. de Toulouse-Lautrec, J. Cheret, P. Bonard).

Estetykę A.N. upowszechniały pisma "La Revue Blanche", "La Plume",

 "L'Art Decoratif" i "Art et Decoration".

W malarstwie najbliższe A.N. były poszukiwania symbolistów

 skupionych w grupie nabistów i szkole z Pont-aven, związanej z P.Gauguinem, w obrębie której narodziły się 

pojęcia cloisonizmu i syntetyzmu.

Spośród rzeźbiarzy z A.N. łączy się A. Maillola, L. Dampta, A. 

Charpentiera.

W stolicy Lotaryngii - Nancy rozwinęło się szczególnie meblarstwo 

(L. Majorelle, E. Galle, E. Vallin, J. Gruber, C. Gauthier) oraz 

wyrób 

artyst. szkieł, które szybko zyskały sławę swiatową (E. Galle, bracia 

Daum).

W Polsce Secesja była jednym z gł. stylów w okresie Młodej Polski. 

Idee i formy secesji wystąpiły w pracach S. Wyspiańskiego i J. Mechoffera 

(malarstwo, grafika, plakaty, witraże, wyposażenia wnętrz), malarstwie E. 

Okunia, W Stabrowskiego, M. Jakimowicza, w grafice W. Wojtkiewicza, 

F. Siedleckiego, K. Frycza, rzeźbie W. Szymanowskiego, 

K.Laszczki, 

B. Biegasa, F. Flauma, ceramiki S. Jagmin, W. Bębnowski, K. Laszczka i 

witraży K. Sichulski, J. Bukowski, H. Uziembło.

14. Rozpoznaj i scharakteryzuj malarstwo fowistów 

(szcz. Matissa, Deraina, Vlamincka)

i omów cechy stylistyczne malarstwa fowistycznego.

Fowizm to kierunek ekspresyjnego kloryzmu rozwijający się w malarstwie franc. na pocz. XX w.

 Jego głównymi pzedstawicielami byli: H. Matisse,

A. Derain, M. Vlaminck, O. Friesz, R. Dufy, G. Braque, Ch. Camoin, H.Ch. Manguin, 

J. Puy, K. van Dongen, L. Valtat, M. Marinot.

Pierwsze kompozycje o cechach fowistycznych namalowali Matisse 

i Marquet w 1899.

W 1900 Derain i Vlaminck podjęli wspólną pracę w Chatou k. Paryża 

(tzw. szkoła Chatou).

Dufy, Friesz i Braque utworzyli inną grupę - zw. szkołą Hawru.

Od 1901 poszczególni malarze kireunku zaczęli wystawiać swoje prace na Salonie Niezależnych, 

a od 1903 również na Salonie Jesiennym.

W 1905 podczas Salonu Jesiennego obrazy fowistów zgromadzono w jednej sali, którą

 za ironicznym powiedzeniem krytyka L. Vauxcelles'a nazwano "klatka dzikich bestii"

 (franc. cage de fauves - stąd późniejsza nazwa kierunku).

W swych poszukiwaniach fowiści nawiązywali do syntetycznych obrazów P. Gauguina, 

teorii "koloru sugestywnego" V. van Gogha, konstruktywno-dynamicznej roli koloru u P. Cezanne'a oraz 

puentylistycznej techniki impresjonistów.

- chęć stworzenia malarstwa emocjonalnego, wysuwającego na pierwszy plan

 czynniki plastyczne;

- stosowanie czystej, nasyconej plamy barwnej w ostrych zestawieniach;

- płaska kompozycja i silnie uproszczony, graniczący z deformacją rysunek;

- miejsce światłocieniowego modelunku oraz koloru lokalnego zajmował kolor 

abstrakcyjny, mający zwiększać siłę wyrazu.

W obrębie tych tendencji istniały między malarzami dość istotne 

rozbieżności wynikające ze zróżnicowania poszczególnych indywidualności. 

Grupa fowistów rozpadła się w 1907roku.

H. Matisse inspirowany przez malarstwo neoimpresjonistów (m.in. H. Crossa) przyjął

 tchnikę puentylistyczną. Systematycznie intensyfikując i oczyszczając paletę 

barwną oraz upraszczając formę, stał się jednym z głównych reprezentantów

 fowizmu (Kobieta w kapeluszu 1905, Pejzaż z Collioure 1906, Luksus 1907).

15. Scharakteryzuj niemiecki ekspresjonizm w kręgu 

Die Brücke. Porównaj ekspresjonizm Die Brücke i ekspresjonizm fowistów.

Die Brucke - Most - symbolizuje most przerzucony ku przeszłości,

nowemu światu, oznacza odnowę malarstwa. Grupa powstała

w Dreźnie, działała w latach 1905-13.

Przedstawiciele: Ernst Ludwig Kirchner, Erich Heckel, Karl Schmidt-Rottluff,

Emil Nolde

podstawowe cechy:

-walka z naturalizem,

-charakter społeczno-obyczajowy,

-negacja moralności mieszczańskiej,

-kompozycje figuralne, silnie ekspresyjne, wręcz drapieżne

-zdeformowane postacie

-fascynacja rzeźbą murzyńską i polinezyjską

Fowiści:

-maksymalnie uproszczona forma

-okrzyki radości i siły witalnej

16. Omów źródła kubizmu oraz opisz poszczególne fazy tego kierunku.

-sztuka Picassa i Braque'a

1.faza prekubistyczna=cezannowska=geometryczna 6-9

2. faza analityczna=kubizm hermetyczny 9-12

przedmiot zostaje pocięty zostaje rozbity na małe zgeometryzowane płaszczyzny

3. faza syntetyczna 12-15

przedmioty poddane syntezie, jedynie zasugerowane, zupełnie znika głębia, rozszerza się gama barw

17. Scharakteryzuj działalność grupy Der Blaue Reiter.

Błękitny Jeździec

grupa założona w Monachium, 11-14

przedstawiciele: Kandinsky, Franz Marc, August Macke, Paul Klee

-otwarci na wiele form stylowych i kierunków; zróżnicowany charakter dzieł;

-subtelne przedstawienia w porównaniu z drapieżnym Mostem,

-sztuka symboliczna, głęboko intelektualna;

-czysty i nasycony kolor

18. Omów teoretyczne podstawy i oddziaływanie abstrakcjonizmu Kandinsky’ego.

“O duchowości w sztuce” 

sztuka pełni funkcję metafizyczną

-Piękne jest to, co wynikło z wewnętrznej, duchowej konieczności. Piękne jest to,

 co wewnętrznie piękne.

-problem odwiecznych wartości w sztuce, zawsze aktualny 

-Artysta musi mieć cos' do powiedzenia,  jego zadaniem jest dostosowanie formy do treści

--Ostatecznym abstrakcyjnym wyrazem w każdej sztuce jest liczba.

-świadoma rezygnacja z przedmiotów “poprawia widzenie”

Oddziaływanie abstrakcjonizmu Kandinsky’ego na odbiorcę:

-dzieła budują świat odrębny i autonomiczny, który ma pobudzić fantazję, wyobraźnię i wrażliwość 

odbiorcy; ukazywać mu istotę świata, wyrażać stany uczuciowe, skupiać się głównie na pięknie środków plastycznych (np. form i zestawień barwnych).

19. Omów postulaty z manifestów artystów futurystów.

Poeta Filippo Marinetti, zwny “ojcem futuryzmu” ogłasza manifest futuryzmu w 1909 roku.

- “Zburzyć muzea! Biblioteki!” - to postulat odrzucenia przeszłości, dziedzictwa narodowego i tradycyjnej kultury;

- “Pędzący samochód jest piękniejszy od Nike z Samotraki!” to wynik kultu współczesności i osiągnięć techniki;

- Wojna to jedyna higiena świata - wynik gloryfikacji wojny, siły i zniszczenia

Konsekwencją tych postulatów jest w malarstwie zerwanie z naśladownictwem, syultanizm stanów

 wewnętrznych duszy artysty w czasie tworzenia, gloryfikacja współczesności oraz synteza ruchu

 w czasoprzestrzeni jako najważniejszy temat. podejmuje sięproblem czwartego wymiaru - czasoprzestrzeni. 

Wpływy z dywizjonizmu, pointylizmu - wrażenie wibracji dynanamizujące obraz.

20. Scharakteryzuj dążenia awangardy rosyjskiej na przykładzie kubo-futurystów, suprematyzmu i konstruktywistów (z naciskiem na postulat produktywizmu).

Suprematyści dążyli do uwolnienia sztuki od przedstawiania natury i rzeczywistości. 

Należy się skupić na wyrażaniu życia wewnętrznego i stanów uczuciowych wyłącznie środkami czysto 

plastycznymi.

Konstruktywiści realizowali ważne hasło: Cała sztuka dla całego narodu!. Sztuka powinna służyć konkretnym

 celom utylitarnym. Szukano pomostu pomiędzy sztuką, a rozwijającym się przemysłem. Głoszona hasła 

kreowania sztuki użytecznej, a zwłaszcza przydatnej w procesach poznawania nowych materiałów przemysłowych 

i ich produkcji. Dążono do wprowadzenia sztuki w życie codzienne.

-Należy położyć nacisk na ekspresji samej konstrukcji dzieła, a pominąć znaczenie jej funkcji i wyrażanie 

uczuć.

-Należy unikać subiektywizmu artysty, tradycji, epoki; dzieło ma być zupełnie nowym światem

-dzieło powinno łączyć w sobie cechy architektury, malarstwa i rzeźby, ale to architektura musi

 dominować. 

Kubo-

futurysci - Obraz ma sugerować czwarty wymiar. W tym celu artysta musi posłużyć się promieniami barw: 

równoległymi lub rozbieżnymi.

21. Omów działalność polskich konstruktywistów: grupa Blok, Praesens i a.r.

Historia Bloku zaczyna się w roku 

23, wystawą Nowej Sztuki w Wilnie

Tekst katalogu: że sztuka ma własne cele,

 jest przede wszystkim twórczością,

 podstawą sztuki jest konstrukcja,

oddziaływanie form czysto plastycznych - linii, barwy, przestrzeni, płaszczyzny, 

sztuka powinna zająć zdecydowaną pozycję w życiu społeczeństwa.

 powstanie w 24 roku ugrupowania Blok  “Blok kubistów, konstruktywistów i suprematystów”

Program Bloku 

-sztuka i zagadnienia społeczne są nierozdzielne;

-praca kolektywna;

-należy się wzorować na logice i prostocie maszyny;

-należy odrzucić subiektywizm 

-mechanizacja środków pracy;

-ekonomia materiału;

-praktyczność rzeczy;

-budowa ponad formą.

Pierwsza wystawa warszawska 24 r. w salonie samochodowym 

                     rozpad grupy w 26 r.

26 wyłania się kolejne ugrupowanie: Praesens. 

Władysław Strzemiński, Katarzyna Kobro-Strzemińska, 

Andrzej Pronaszko, architekci.

 konstruktywizm, abstrakcja geometryczna, zainteresowanie architekturą, problem użyteczności dzieł, powiązanie twórczości z nowoczesną organizacją życia.

rozpad  

31 r “a.r.”.

Strzemiński, Kobro, Stażewski. 

konstruktywizm,

 łączenie architektury, plastyki i poezji.

-utworzenie Międzynarodowej 

Kolekcji Sztuki Nowoczenej w Łodzi.

22. Scharakteryzuj ośrodki ruchu Dada. Wyjaśnij genezę tego ruchu.

Zerwanie z tradycja, zabawa sztuką. Negacja norm życia społecznego

i kultury. Nastawienie na skandal.

Francuski nurt:

Paryż-działania literackie

Niemiecki nurt:

 zabarwienie polityczne.  George Grosz, Raoul Hausmann – przeciwnicy niemieckiego 

nacjonalizmu. prace Grosza, krytykujące wojnę

 i oraz ukazujące problemy społeczne powojennych Niemiec.  powstała technika fotomontażu

 wymyślona przez Hausmanna i Heartfielda. Kurt Schwitters

 – twórca abstrakcyjnych kolaży zwanych Merzbilder. Na dużych płótnach z malarstwem olejnym 

o kubistycznych strukturach artysta naklejał sznurki, druty, kawałki drewna, blachy, pióra i strzępy 

papierów. Wznosił abstrakcyjne 

rzeźby-konstrukcje zwane Merzbau,  Prace powstawały z myślą o tworzeniu prawdziwego dzieła sztuki 

z najprostszych surowców, nawet odpadów przynoszonych ze 

śmietnika. Max Ernst, który tworzył pełne przekornej fantazji kolaże i fotomontaże. 

Amerykański nurt:

 Marcel Duchamp, Francis Picabia i Man Ray,  zapoczątkowali nowojorski dadaizm.

To właśnie nowojorczycy zwykli nazywać swe dzieła „antysztuką”. Marcel Duchamp natomiast, aby nie być posądzonym o negatywną postawę, nazywał je a-sztuką. Man Ray swoje dzieła, opatrzone skomplikowanymi tytułami, tworzył z przedmiotów codziennego użytku i ilustracji.

23. Wymień przedstawicieli i założenia programowe surrealizmu.

Surrealizm- W założeniach miał to być bunt przeciw klasycyzmowi,

 realizmowi, empiryzmowi, racjonalizmowi, utylitaryzmowi i konwencjom w sztuce. 

Teoretykiem tego nurtu był filozof i poeta André Breton. Rok po ogłoszeniu Manifestu surrealistycznego,

W malarstwie założeniem surrealizmu było "wyrażanie wizualne percepcji wewnętrznej"

. Artyści starali się wykreować obrazy burzące logiczny porządek rzeczywistości. Często 

były to wizje groteskowe, z pogranicza jawy, snu, fantazji, halucynacji, a odsunięte od racjonalizmu.

Przedstawicielami tego nurtu w malarstwie byli: Salvador Dali, Giorgio de Chirico, Max Ernst, 

Hans Arp (również w poezji), Marcel Duchamp, Francis Picabia, Osvaldo Licini, René Magritte. 

Celem ich działania było zbadanie sfery nieświadomości, surrealiści zafascynowani byli hipnozą, 

pismem automatycznym, mediumizmem – jednym słowem zjawiskami, których badaniem zajęła się rozwijająca się w owym czasie psychoanaliza;

 jej najwybitniejszymi przedstawicielami byli wówczas Carl Gustav Jung i Zygmunt Freud. Mimo, iż

 surrealiści odwoływali się do teorii Freuda, on sam pisał po spotkaniu z Salvadorem Dalí: jestem 

wciąż skłonny uważać surrealistów [...] za stuprocentowych wariatów[2]. Przypisywali ogromną rolę 

niepohamowanej wyobraźni, czerpali również z niektórych założeń romantyzmu. Pragnęli odnajdywać

 i kultywować cudowność[3], a także dramatyzować nawet pozornie zwyczajne wydarzenia. Duże

 znaczenie miał dla nich także element zaskoczenia, absurdu i nonsensu; czerpali z niego wszyscy twórcy 

surrealizmu, także m.in. Meret Oppenheim. Surrealiści pisali również listy otwarte, m.in. do papieża, 

Dalajlamy, rektorów uniwersyteckich. Miały one na celu prowokację intelektualną[4].

24. Omów poglądy artystów De Stijl oraz scharakteryzuj estetykę neoplastycyzmu.

De Stijl 1917 -1931

De Stijl to nurt w sztuce zwany także neoplastycyzmem, powstały 1917 roku w Holandii. 

Była to grupa artystów Jej założycielem był Theodor van Doesburg. Przedstawicielami byli Piet Mondrian, Jacobus Johaness, Pieter Oud, Gerrit Thomas Rietveld. Chcieli oczyścić sztukę i wzornictwo z naturalnych form na rzecz abstrakcji geometrycznej oraz ograniczyć kolory do barw czystych oraz nie kolorów (bieli, szarości i czerni). 

Używali podstawowego, abstrakcyjnego języka artystycznej wypowiedzi opartego na formie, płaszczyźnie i kolorze. Stworzyli wiele awangardowych i radykalnych projektów, jedne z najciekawszych były autorstwa Gerrita Rietvelda. Najbardziej znane to dom wdowy Truus Shroder w Utrechcie, pomyślany tak, by jego forma współdziałała z przestrzenią otaczającą oraz by wnętrze dało się dowolnie aranżować za pomocą przesuwanych ścianek działowych i słynne geometryczne krzesło. 

Na poglądy grupy de Stijl wpłynęła filozofia Schoenemaekersa , który zasadę istnienia upatrywał w walce i dopełnianiu się przeciwieństw, jak pierwiastka żeńskiego i męskiego, to też przedstawiciele neoplastycyzmu poszukiwali w sztuce pierwiastków uniwersalnych, ponadczasowych. Dzieło ich życia ma sens filozoficzny i zarazem społeczny, gdyż ich ostatecznym celem ich sztuki miało być pogodzenie społeczności i konfliktów rodzących się ich zdaniem, z niepotrzebnej demonstracji indywidualizmu i subiektywizmu.

Sztuka miała obrazować prawa rządzące wszechświatem, czego wyrazem jest zestawienie dwóch kierunków linearnych: pionu i poziomu tworzących kąt prosty. Grę barwną wyrażają trzy kolory zasadnicze - żółty, czerwony i błękitny, symbolizujące materię, barwy neutralne natomiast - czerń, biel i szarość - wyrażają przestrzeń.

Neoplastycyzm znalazł odbicie w architekturze funkcjonalizmu.

25. Porównaj dwa nurty abstrakcji: lirycznej Kandinsky’ego i geometrycznej Mondriana.

Kandynski 

Reprezentuje abstrakcjonizm organiczny. Kompozycja stanowi natomiast swobodne 

zestawienie rozmaitych wyrazistych kolorów, miękkich kształtów i linii. Dostrzegamy bliskie 

konotacje pomiędzy malarstwem abstrakcjonistycznym i muzyką. 

Twórczość Mondriana geometryczna

Mondrian zaczął wiązać rolę artysty z odsłanianiem struktury rzeczywistości, odkrywaniem jej 

pierwiastków absolutnych, z pominięciem przypadkowych pozorów. 

Istotę rzeczywistości wyrażał jego zdaniem przede wszystkim zrównoważony stosunek przecinających się 

pod kątem prostym linii: pionu i poziomu — jest on jakby kwintesencją wszelkich innych podstawowych

 relacji, jak: męskie — żeńskie, człowiek — linia horyzontu. Do linii owych sprowadzał również działanie

 podstawowych kolorów: czerwień to zdaniem Mondriana stałość — linia horyzontu (poziom), z

 pionem zaś łączył błękit (opadanie) i żółć (wznoszenie). 

Abstrakcyjny charakter sztuki był zdaniem artysty pochodną coraz bardziej abstrakcyjnego życia 

współczesnego człowieka i jego odwrotu od przyrody. Celem sztuki Mondriana było stworzenie nowego, 

chłodnego piękna, opartego na matematycznej harmonii podziałów. 

Stworzony przez Mondriana styl, nazwany przezeń neoplastycyzmem (1917), oddziałał na innych 

twórców abstrakcji geometrycznej. 

26. Omów genezę i działalność szkoły Bauhausu oraz wskaż kierunki oddziaływania.

Do prekursorów Bauhausu należeli: berliński architekt Peter Behrens i Henry van de Velde, założyciel Szkoły Rzemiosł Artystycznych. Jednym ze współpracowników Behrensa był Walter Gropius, który dość szybko dał się poznać jako nowoczesny twórca. Zaczął propagować ideę standaryzacji ze względu na możliwości technologiczne przemysłu budowlanego. Dążył do połączenia techniki ze sztuką. Rodziła się koncepcja wzornictwa przemysłowego i nowego podejścia do projektowania form produkowanych taśmowo. W płaszczyźnie filozoficznej istotną rolę odgrywały zapatrywania i idee polityczne twórców Bauhausu, głównie socjalistyczne.

Gropius pragnął, aby rzemieślnicy pracowali na zasadzie średniowiecznych cechów rzemieślniczych, w których każdy ze współtwórców danego dzieła, zachowując swoją indywidualność wnosi wkład w tworzenie jednego, wspólnego dzieła. Chodziło o to by odwrócić złe nawyki ucząc rysunku i komponowania przestrzennego. Głównym celem kursu było odrzucenie wiedzy jaką uczniowie zdobyli wcześniej, ukierunkowanie ich na założenia Bauhausu oraz nauka samodzielnego myślenia i analizy. O ile w Weimarze nauka koncentrowała się na rzemieślniczej pracy warsztatowej, w Dessau przykładano większą wagę do nauczania teorii. Wzrosła też znacząco ilość studentów, a nowy dyrektor, Hannes Meyer, dopuścił działalność polityczną studentów, co doprowadziło do powszechnego kojarzenia Bauhausu z komunizmem.

Programem Bauhausu było stworzenie nowoczesnej architektury, funkcjonalnej, związanej z innymi dziedzinami sztuki, dążenie do jedności estetycznych i technicznych dzieła.

Bauhaus wpłynął na kształtowanie się architektury modernistycznej, umocnienie tendencji abstrakcyjnej w sztuce i zreformowanie metod nauczania w szkolnictwie artystycznym.

Podstawowe zasady wprowadzone przez Bauhaus

· Funkcjonalność oparta nie tylko na przesłankach mechanicznych (jak np. wymiary ciała człowieka), ale także psychologicznych. Potrzeby emocjonalne są uznane za równie ważne jak pragmatyczne.

· Znaczenie czynników społecznych (szeroko rozumiane dobro i rozwój osobisty człowieka), które uważane są za ważniejsze niż wymogi czysto estetyczne, ekologiczne i techniczne.

· Zniesienie podziału pomiędzy artystą, architektem, rzemieślnikiem i przemysłowcem.

· Odkrycie, że zorganizowana przestrzeń wpływa na sposób działania i myślenia ludzi, stąd waga społecznej roli architekta (architekt jako „projektant życia społecznego”, a nie tylko budowli). Architektura reguluje też relacje między krajobrazem, przyrodą, techniką a człowiekiem. W projektowaniu należy uwzględnić biologię, socjologię, psychologię, ergonomię.

· Wartość nowoczesnej architektury zależy tylko od ludzi. Społeczeństwo otrzymuje taką architekturę do jakiej dojrzało. Należy ludzi wychowywać do odpowiedniego odbioru. Idea wychowania przez sztukę.

· Wprowadzanie do formy architektonicznej warunków regionalnych, klimatów, krajobrazów i zwyczajów mieszkańców.

· Używanie powtarzalnych form, czyli standardowych elementów (prefabrykatów). Elementy powinny być tak wytwarzane, by umożliwiały powstanie różnych kombinacji. Starania o modularyzację (Ernst Neufert). Powstaje pojęcie „technologicznego” lub „nietechnologicznego” użycia materiałów.

· Potrzeba zespołowości przy pracy projektowej; udział w zespołach na zasadzie dobrowolności; zespoły interdyscyplinarne.

· Projektowanie jest zarówno nauką, jak i sztuką. Jako nauka korzysta z metodologii socjologii i innych nauk o człowieku, określa cele funkcjonalne, stosuje metody matematyczne – jako dziedzina artystyczna wprowadza pomysł formalny i właśnie sztukę, czyli elementy bardzo trudne do zdefiniowania (na tworzenie sztuki nie ma recept).

27. Na przykładzie puryzmu Ozenfanta i Le Corbusiera omów klasycyzujące 

dążenia w sztuce okresu międzywojennego.

Puryzm
1) 16-25

 sztuka czysta od treści, 

w której forma  przedmiotów doprowadzana jest do prostych, 

przenikających się figur geometrycznych.

Wzornictwo przemysłowe i nowoczesna architektura.

puryzm architektoniczny: Le Corbusier i Ozenfant 

 zmierzał do maksymalnej prostoty i funkcjonalności 

Le Corbusier, francuski architekt, tworzył słynne „szklane domy XX wieku”,

 a więc budynki będące harmonijną kompozycją zieleni, przestrzeni i oświetlenia. 

Uważał, że nowoczesna architektura powinna opierać się na pięciu zasadach:

słupy szkieletowe

swobodne plany kondygnacji, 

duże, szerokie okna 

płaski dach

wewnętrzne rynny

28. Czym różni się styl art deco od stylu secesji ok. 1900 roku?

Art déco był reakcją na secesję,sprzeciwem wobec braku dyscypliny przestrzennej.

 w secesji pojawiło się wzornictwo przemysłowe, w art déco podjęto się nowoczesnego, świadomego projektowania, z myślą o funkcji i wpływie przedmiotu na fizyczne i społeczne otoczenie człowieka. Przykładano uwagę do perfekcyjnego wykonania przedmiotu użytkowego.. Art. Deco inspirowało się ,,arts and crafts’’.

29. Omów ruchy sztuki abstrakcyjnej w latach trzydziestych w Europie (szcz. Cercle

et Carre, Abstraction-Creation)..

Cercle et Carré, międzynarodowa awangardowa grupa artystyczna, założona 

1930 w Paryżu reakcja przeciw surrealizmowi i głosiła hasła abstrakcji konstruktywistycznej i geometrycznej 

(co uwidaczniała nazwa grupy "Koło i Kwadrat"). Liczyła około 80 malarzy, rzeźbiarzy 

i architektów (m.in. H. Arp Grupa rozpadła się 1931, a jej spadkobiercą ideowym 

była grupa Abstraction-Création, do której przeszli członkowie Cercle et Carré.

Abstraction Création, 

grupa awangardowych malarzy, rzeźbiarzy i architektów z różnych krajów,

 założona 1931 w Paryżu pako kontynuacja grupy Cercle et Carré. 

Abstraction-Création gromadziła czołówkę ówczesnej awangardy, a dominowali w niej przedstawicie

le abstrakcji geometrycznej. W 1936 liczyła około 400 członków, organizowała

 ich wystawy, w latach 1932-1936 wydawała rocznik Abstraction-Création, Art Non-

Figuratif. Program Abstraction-Création kładł nacisk na sztukę abstrakcyjną, kreacyjność i nieograniczoną wolność 

artysty.

Do najwybitniejszych członków Abstraction-Creation należeli: J. Albers, H. Arp, M. Bill, A. Calder, T. van Doesb

urg, N. Gabo, A. Gleizes, A. Gorky,, F. Kupka, L. Moholy-Nagy, P. Mondrian, A. Pevsner, 

S. Taeuber-Arp. Z Polaków członkiem grupy był H. Stażewski.

Działalność grupy przerwała II wojna światowa. Tradycje Abstraction-

Création podjęło powstałe w 1946 r. ugrupowanie o nazwie Salon des Réalités

 Nouvelles; który skupiał artystów uprawiających abstrakcję geometryczną (od 1955 statut

 dopuszcza także abstrakcję niegeometryczną), a 1947 zaczął wydaw

ać wzorowany na przedwojennym almanachu Abstraction-Création rocznik Réalités Nouvelles.

Omów dominujące tendencje w malarstwie 

abstrakcyjnym lat 40 i 50 XXw./taszyzm,abstrakcja 

liryczna,malarstwo materii, informel  w Eu i ekspresjonizm abstrakcyjny)

Ø Abstrakcja geometryczna -operowanie różnymi formami geometrii

Ø Abstrakcja organiczna - nurt estetyczny zapoczątkowany w rzeźbie przez

 Constantin Brâncuși i Hans Arp na początku XX wieku. 

Ø kształtowanie formy na wzór natury, jednak bez dosłownego naśladowania jej tworów

Ø W Polsce inspiracje z Moore’a czerpali m.in. tacy artyści jak Zdzisław Beksiński,

 Jerzy Jarnuszkiewicz, Barbara Zbrożyna, Alina Ślesińska i Władysław Tumkiewicz

Ø Abstrakcja geometryczna powstała w konsekwencji zapoczątkowanego pod koniec 

XIX w. kryzysu tradycyjnej sztuki mimetycznej, wywołanego z kolei przemianami 

społecznymi i wynalazkiem fotografii.

Pomimo że za ramy czasowe abstrakcji uważa się lata 1945-

1955, to już w 1915 Malewicz wydał swój manifest suprematyzmu - jak też

 nazywa

 swoje malarstwo. Również Piet Mondrian od1911 zaczynał malować abstrakcyjnie, 

co w końcu pozwoliło mu dojść do kompozycji przedstawiających kwadraty i białe linie.

W latach 1918-1939 dominowała abstrakcja geometryczna. Na gruncie sztuki abstrakcyjnej powstały 

idee powiązania malarstwa z innymi sztukami plastycznymi, rozwijało się nowe pojęcie 

jedności stylowej, kwitła twórczość teoretyczna.

· Białoruś Kazimierz Malewicz

· Rosja: Władimir Tatlin, A. Rodczewko, El Lissitzky, Kandinsky

· Holandia: Piet Mondrian, De Stijl i teoria neoplastycyzmu

· Niemcy: założenia Bauhausu

Ø abstrakcję niegeometryczna

Informel lub art informel (fr. art informel – sztuka bezkształtna) – termin z zakresu historii sztuki, odnoszący się do europejskiego malarstwa lat 50.,

 równoległego wobec amerykańskiego abstrakcyjnego ekspresjonizmu i charakteryzującego 

się dążeniem do swobodnej ekspresji poprzez stosowanie barwnych plam, linii itp., 

nie poddanych żadnym rygorom kompozycyjnym, które mogłyby ograniczyć 

dramatyzm 

dzieła sztuki. Do wyodrębnionych później odmian informelu należą: taszyzm,

 malarstwo kaligraficzne, malarstwo materii i action painting.

Ø Do przedstawicieli informelu zalicza się m.in. Wolsa, Hansa Hartunga, Jeana Fautriera, 

Jeana Dubuffeta, Henri Michauxa, Antoniego Tàpiesa i Alfreda Manessiera.

Ø Po raz pierwszy terminem informel posłużył się Georges Mathieu w 1945 roku, j

ednak określenie spopularyzowało się w 1951 za sprawą krytyka Michaela Tapie i 

zorganizowanej przez niego pod taką nazwą wystawie.

Ø Termin bywa czasem stosowany zamiennie z terminem taszyzm.

(objaśnienie poniżej)

Taszyzm – kierunek w malarstwie abstrakcyjnym powstały w Europie w pierwszych latach 

po II wojnie światowej. Należy do nurtu abstrakcjonizmu niegeometrycznego i

 jest europejskim odpowiednikiem abstrakcyjnego ekspresjonizmu, rozwijającego się w 

Stanach Zjednoczonych.

Nazwa wywodzi się od francuskiego la tache oznaczającego dosłownie 

"plamę". 

Termin został użyty przez krytyka Félixa Fénéona w 1889 do określenia techniki

 impresjonistów, później (w1909) Maurice Denis wykorzystał go do opisu dzieł 

fowistów. 

Wprowadzenie znaczenia tego słowa w dzisiejszym rozumieniu przypisuje się krytykowi 

Pierre'owi Guéguenowi (1951)[1]

Taszyzm jest bardzo bliski informelowi. Stanowi niemal jego synonim. Różni się 

od 

drippingu przede wszystkim wykorzystaniem pędzli albo drewnianych szpachelek.

 Praca taszystów charakteryzowała się znaczną gwałtownością, niekiedy "

atakowali" 

oni płótno, mając na celu pozostawienie na nim barwnych śladów. 

Z ich sumy 

powstawał w końcu gotowy obraz, skończony wtedy, gdy artysta go za taki uznał. 

Taszyści wierzyli, iż praca jest poddana ich instynktowi, a tworzenie nie jest

 kontrolowane w żadnym stopniu przez rozum czy rozwagę 

twórcy.

Istnieje wiele odmian taszyzmu, praktycznie tyle, ilu było artystów uprawiających 

ten rodzaj sztuki. Do taszystów zalicza się między innymi 

Jeana-Paula Riopelle'a czy Hansa Hartunga.

· Malarstwo kaligraficzne (odmiana informelu) – styl malarstwa abstrakcyjnego, w którym artyści umieszczali na swoich obrazach porozrzucane proste znaki lub poplątane linie pisma bez początku i końca. W taki sposób malowali: Cappo Grossieo, Mark Tobey.

· Malarstwo materii  kierunek we współcz. Malarstwie abstrakcyjnym polegający na wprowadzaniu do obrazu materiałów obcych tradycyjnemu warsztatowi malarskiemu (np. drewno, szkło, gips, tkanina, piasek, blacha) 

·  zyskało popularność w latach. 50., polegające na grubym nałożeniu farby i łączeniu jej z piaskiem, cementem i drobnymi przedmiotami. Ten typ malarstwa zdobył popularność zwłaszcza w Belgii i Holandii, Francji i Katalonii. 

· Z malarstwem materii eksperymentowali kubiści i dadaiści; w latach 50. stosowali je: J. Fautrier, J. Dubuffet, A. Tapies, A. Burri.

· Dripping -  (z ang. ściekanie, kapanie), technika malarska polegająca na spontanicznym chlapaniu i wylewaniu farb o różnej konsystencji prosto z puszki na leżące lub ułożone pod kątem płótno oraz wykorzystywaniu fantastycznych reliefowych zacieków utworzonych przez rozbryzgującą się czy ściekającą farbę. Malarz właściwie nie posługuje się pędzlem ani szpachlą, a jego funkcja sprowadza się do częściowego regulowania przypadku. Zastosowana pierwszy raz 1942 przez M. Ernsta(obraz Mucha nieeuklidesowa 1942). Na szeroką skalę stosowana od 1949 przez J. Pollocka, a w ślad za nim także przez innych amerykańskich i europejskich malarzy z kręgu malarstwa informel (zw. też action painting lub ekspresjonizmem abstrakcyjnym). Technika drippingu wywodzi się z automatycznych technik surrealistów.

· Abstrakcjonizm liryczny – termin w sztuce współczesnej wprowadzony w 1947 roku we Francji przez Georges'a Mathieu na określenie różnych odmian abstrakcji niegeometrycznej. Termin używany jest najczęściej synonimicznie z informelem i taszyzmem.

 · Ekspresjonizm abstrakcyjny, kładący nacisk na podświadomy akt twórczy. Dzieli się on na:

Ø action-painting (abstrakcyjne malarstwo gestu), polegające na tworzeniu obrazów przez kapanie farb na płótno, Swój początek miał w Ameryce, w latach 40. XX wieku a terminu action painting po raz pierwszy użył <span class="15" style="color: #000000; font-size: 14pt; font-family:

Sztuka krytyczna 

 zjawiska artystyczne w sposób krytyczny komentujące sytuacje społeczne,

 polityczne, ekonomiczne, itp., po 1989 roku. Ten termin bywa wiązany także z absolwentami z 

początku lat 90 tzw. Kowalni

 – pracowni rzeźby prof. Grzegorza Kowalskiego na warszawskiej ASP (choć w poczet przedstawicieli 

sztuki krytycznej zalicza się też gdańskich artystów: Dorotę Nieznalską i Grzegorza Klamana).

Inni przedstawiciele: KwieKulik, Jerzy Truszkowski, Atanazy Wiśniewski, Leszek Przyjemski,

 Ewa Partum, Katarzyna Kozyra, Zofia Kulik, Konrad Kuzyszyn, Zbigniew Libera, Alicja Żebrowska, 

Artur Żmijewski

Sztuka wideo

(wideo-art, video-art) – dyscyplina sztuki wykorzystująca ruchome obrazy lub dźwięki 

przekazywane za pomocą techniki telewizyjnej. Rozwinęła się w latach 60 i 70

 XX wieku i jest nadal praktykowana. Wywodzą się z niej instalacje wideo. 

Technologię wideo wprowadzili do sztuki w 1963 Nam June Paik i 

Wolf Vostell (wideo Sun in your head oraz instalacje 6 TV De-coll/age).

Intencje sztuki wideo są różne od badania granic samego medium, aż do

 rygorystycznego atakowania oczekiwań widza wykształtowanych przez kino 

czy teatr.

W Polsce w pierwszej połowie lat 70, artyści skupieni wokół łódzkiego 

Warsztatu Formy Filmowej, zafascynowani twórczością F. i S. Themersonów

 i zainteresowani nowymi mediami, zaczęli eksperymentować z techniką

 telewizyjną. Swoje prace w formie instalacji zaprezentowali w 1973 r. 

w Muzeum Sztuki w Łodzi, co dało początek sztuki wideo w Polsce. Szerzej 

zaistniała po roku 1985, głównie w środowisku artystów łódzkich 

(Józef Robakowski,

Zbigniew Libera, Jerzy Truszkowski, Łódź Kaliska), ale popularność

 zyskała dopiero po roku 1989.

W roku 1989 odbył się we Wrocławiu festiwal WRO (od 1993 roku jako 

Międzynarodowe Biennale Sztuki Mediów), główne miejsce prezentacji

 video-artu i sztuki nowych mediów w Polsce.

Przedstawiciele: K. Kozyra, I. Krenz, M. Wasilewski, P. Wyrzykowski,

 A. Żebrowska, A. Żmijewski, M. Brzeziński, A. Orlikowska, W. Polak, 

Anna Molska, Rafał Dominik, Nam June Paik, Wolf Vostell, Vito Acconci,

 Joan Jonas, Nam June Paik, Bruce Nauman, Martha Rosler, Domingo 

Sarrey, Dieter Froese, Steina and Woody Vasulka, John Baldessari, 

Slobodan Pajic, Andy Warhol, Jean Luc Godard, Robert Rauschenberg,

 Valie Export

Performance (

z ang.: przedstawienie, wykonanie) – sytuacja artystyczna, której przedmiotem i podmiotem jest ciało performera w określonym kontekście czasu, 

przestrzeni i własnych ograniczeń. Performance jest sztuką bezpośredniej obecności artysty i drugiego człowieka.

Geneza pojęcia performance ma swoje korzenie w USA, gdzie było sporadycznie używane przez artystów w latach

 60. W roku 1970 Willoughby Sharp i Liza Bear rozpoczynają wydawać Avalanche (1970-

1976), pierwszy magazyn stworzony przez artystów, w którym pisali o post-

object art. Po publikacjach w kultowym, nowojorskim piśmie Avalanche pojęcie performance stało się pojęciem 

trwałym i szerzej znanym.

Pojęcie performance po raz pierwszy w Polsce zaistniało w dniach 29 marca –

 6 kwietnia 1978 roku, na festiwalu sztuki performance IAM. International Artists Meeting. Festiwal ten 

został zorganizowany przez Henryka Gajewskiego w studenckiej Galerii Riwiera-

Remont w Warszawie. Festiwal performance IAM był szokiem pojęciowym dla artystów polskich zajmujących

 się sztuka żywą oraz rodzajem manifestu artystycznego, wypowiedzianym głównie przez artystów zagranicznych.

Przedstawiciele: Marina Abramowic, Liu Chengrui, Justyna Górowska, Albert van der Weide,

Servie Janssen, Alison

Knowles, Krzysztof Zarębski, Petr Stembera, Ulises Carrión, Marten Hendriks, Raůl Marroquin,

 Harrie de Kroon, Hans Eykelboom, Tadeusz Kantor, Jerzy Bereś i Grupa Krakowska

Krzysztof Jung (Warszawa), Władysław Kaźmierczak (Kraków), KwieKulik (Warszawa), 

Jan Świdziński (Warszawa), Fredo Ojda (Warszawa), Andrzej Dudek-

Duerer (Wrocław), Anna Płotnicka, Wojciech Stefanik, Krzysztof Wodiczko, Natalia LL

Neo-ekspresjonizm, nowoekspresjonizm, Nowa Ekspresja -

rodzaj malarstwa figuratywnego (i w mniejszym zakresie rzeźby),

 nawiązującego do tradycji dwóch kierunków z początku XX 

w. (fowizmu i ekspresjonizmu), który pojawił się w końcu latach 70.

Twórczość neoekspresjonizmu charakteryzuje agresywność kolorów i surowość

 form, uzewnętrzniająca się często w użyciu nieszlachetnych materiałów. 

Płótna artystów tego kierunku są zazwyczaj wielkie, rzeźby - grubo ciosane sie

kierą lub wycinane piłą łańcuchową. Równie gwałtowne jak sposób 

wykonania są na ogół same przedstawienia, w których nie brak wizji przemocy i zagłady.

Neoekspresjoniści przywiązują większą wagę do środków ekspresji 

niż do treści, podkreślając znaczenie samego procesu malowania

 czy rzeźbienia, w trakcie którego wyjściowy temat podlega 

znacznym deformacjom i przemianom.

Prekursorzy: Georg Baselitz, Anselm Kiefer i A. 

Penck, Sandro Chia, Francesco Clemente, Julian Schnabel,

 Susan Rothenberg. Neoekspresjonizm wzorował się na działalności niemieckiej

 grupy Neue Wilde (Nowi Dzicy), działającej w ramach

 transawangardy.

W Polsce: Zygmunt Magner, Krzysztof Skarbek, grupa Gruppa

, LuXuS (Jerzy Kosałka, Paweł Jarodzki), Zdzisław Nitka, 

Jerzy Świątkowski, Cezary Staniszewski, Janusz Mulak, Michał Kowalski

, Grzegorz Śmigielski, Ludwik Konarzewski (junior).

Postmodernizm 

termin stosowany najczęściej na określenie sztuki i kultury ostatniego

 ćwierćwiecza XX wieku; tendencji, która zaczęła pojawiać się już w

 latach 60 i związana była z eklektyzmem kulturowym oraz zanegowaniem 

powagi modernizmu.

W architekturze: w odróżnieniu od modernizmu, postmodernizm nie ma

 ambicji awangardowych i przedkłada w

architekturze komponowanie i kompilowanie nad poszukiwanie. 

Architektura postmodernistyczna cechuje się pluralizmem i złożonością. 

Zdaniem postmodernistów, architektura nie musi ulegać duchowi czasu 

i postępowi technicznemu, zaś przede wszystkim powinna zależeć od 

kontekstu, nastroju czy wreszcie osobistych upodobań architekta i 

inwestora.

Przedstawiciele: Mario Botta, John Hejduk, Jacques Herzog i 

Pierre de Meuron, Hans Hollein, Michael Graves, Philip Johnson,

 Rem Koolhaas i OMA

W sztukach wizualnych: dopiero w latach 80, w kontekście kulturowego 

backlashu, termin ten zaczyna być odnoszony do sztuk wizualnych, 

powrotu do tradycyjnych dyscyplin artystycznych, jak malarstwo, czy rzeźba

(niektórzy wyznaczają tendencję postmodernistyczną w sztuce od 

pojawienia się happeningu na przełomie lat 50 i 60; pop art był

 retrospektywnie określany mianem postmodernistycznego). 

Na przełomie lat 70 i 80 obserwuje się też tendencję powracania do wyraźnie określonych dyscyplin, czy nawet stylów historycznych.

Luźny zbiór tendencji w sztuce, parodia, pastisz, 

paradoksalne 

czy absurdalne skojarzenia, dowolne komponowanie form i znaczeń 

(bricolage), 

pluralizm, eklektyzm, kontekstualność, brak znaczenia, 

negacja podziału na niskie i wysokie wartości w kulturze

, mieszanie gatunków, cytaty, odwołania, autoreferencyjność. 

Bywa też określany mianem kultury fragmentarycznych doznań, 

eklektycznej nostalgii, powierzchowności.

Przedstawiciele: Robert Mapplethorpe, Vanessa Beecroft, Orlan,

 Jeff Koons, Sherrie Levine, Haim Steinbach, 

David Salle

Graffiti 

 . obrazy, podpisów lub rysunków, które są umieszczane w przestrzeni 

publicznej lub prywatnej za pomocą różnych technik. Zazwyczaj tworzone

 jest anonimowo i bez odpowiednich zezwoleń lub 

– rzadziej – za zgodą albo na zamówienie właściciela pomalowanego obiektu,

 jak np. graffiti Łobez – plan miasta, wykonany przez miejscowych twórców.

Graffiti, szczególnie nielegalnie umieszczane w przestrzeni publicznej

, przez jednych traktowane jest jako akt wandalizmu, przez innych – jako forma sztuki.

Jedno z pierwszych graffiti, podobnych do tych dzisiejszych, prawdopodobnie

 zostało zrobione 3500 lat temu przez starożytnego turystę na piramidzie.

 Napisane jest na niej hieroglifami: Jestem pod wielkim wrażeniem

 piramidy faraona Dżesera. Podpisy na ruinach zaatakowanych 

miejsc – od Anglii do Konstantynopola - zostawiali również Wikingowie. 

W czasach nam bliższych warto odnotować, że w 1731 roku w Londynie, 

pod pseudonimem Hurlo-Trumbo działał niejaki Merry Thought. Wydrapywał on poetyckie 

zapisy na szybach - oknach toalet publicznych. O jego działalności

 wiadomo z zachowanych akt policyjnych.

Natomiast żyjący w latach 1795-1831 Josef Kyselak, wypisywał na ścianach imię "Kyselak" lub 

"Kyselak tu był!" na terenie całych Austro-Węgier.

Terminu "graffiti" użył jako pierwszy w 1856 roku archeolog 

Raphael Garucchi podczas badania Pompei.

Graffiti w formie jaką znamy powstało w Nowym Jorku na 

przełomie lat 60 i 70.

Grek Demetrius - TAKI 183, Julio 204, Phase2 , Dean Leg, 

Cornbread , Cool Earl, Top Cat 126, Pink Lady, Dondi, Bil 

Blast, Futura 2000 , Blade, Quik, Banksy

Ruch feministyczny

sztuka feministyczna – nurt w sztuce, ściśle powiązany z szerszym tłem kulturowym, 

poruszający problem funkcjonowania kobiet w sferze tak sztuki,

 jak i całej kultury i społeczeństwa, a także zmierzający do wypracowania 

kobiecego języka w sztuce, co najmniej do lat 70 zdominowanej przez 

mężczyzn. Upomina się także o obszary objęte w publicznym dyskursie 

zmową milczenia, takie jak np. biologiczne aspekty funkcjonowania 

kobiecego ciała, utrata nad nim władzy (starzenie, choroba), 

polemizuje z narzuconymi normami

wyglądu i wizerunków kobiet. 

Artystki poruszające problematykę feministyczną na świecie to m.in.: 

Carolee Schneemann, Charlotta Moorman, Gina Pane, Valie Export, 

Judy Chicago, Marina Abramović, Niki 

Saint-Phalle, Louise Bourgeois, Yoko Ono, Orlan, Vanessa Beecroft,

 Miriam Schapiro.

Op-art

ang. optical art - sztuka optyczna, wzrokowa, inaczej wizualizm) - to kierunek w grafice, modzie, sztuce użytkowej i malarstwie, którego zadaniem jest oddziaływanie na oko widza, a nie na jego intelekt czy emocje; stosujący abstrakcyjne kombinacje linii dające geometryczne złudzenia optyczne, efekty świetlne, dynamiczne i fakturalne, zmierzające do wywołania wrażenia głębi oraz ruchu rozwibrowaniem pola widzenia. Za okres szczytowy op-artu uznaje się lata 50 i 60 XX wieku. 

Przedstawiciele: Victor Vasarely , Bridget Riley , Mauritsa Cornelisa Eschera, Josef Albers.

Body art (ang. sztuka ciała) 

 kierunek w sztuce, w którym materiałem i środkiem ekspresji jest ciało 

artysty. Nurt pojawił się po raz pierwszy w drugiej połowie lat 60 XX w.

 w takich działaniach artystycznych, jak performance czy happening.

Prekursorami sztuki ciała byli Yves Klein, Piero Manzoni i Marcel 

Duchamp.

Przedstawicielami body artu są m.in.: Marina Abramović, Bruce Nauman, 

Vito Acconci, Chris Burden, Gina Pane, Orlan.

Akcje odbywały się z udziałem publiczności, z którą artysta nawiązywał 

bezpośredni kontakt; odwoływał

się do wrażliwości widza, czy też jego fizycznej sympatii.

Ciało podlegało przekształceniu przez przebranie (Journiac, Lüthi),

 służyło jako jednostka miary, lub instrument (Rinke), poddawane było 

agresji i doświadczane do granic cierpienia (Pane, akcjoniści wiedeńscy), 

eksponowane w 

mini-akcjach teatralnych (Joan Jonas), czy też działaniach prześmiewczych,

 kiedy to podlegało deformacji, lub drobnej nieszkodliwej agresji (Nauman,

 Samaras, Acconci).

Akcje body art przebiegały w jednym miejscu, najczęściej 

galeriach,

 zgodnie z opracowanym scenariuszem, filmem czy 

fotografią. 

W najambitniejszych akcjach ciało traktowane było nie tylko

 jako 

organizm psychosomatyczny, lecz jako element 

podporządkowany

 strukturze społecznej, którą należało przełamać lub co najmniej 

przekształcić. Terminem body art określa się wszelką sztukę 

wykorzystującą ciało człowieka (teatr, taniec itd.) lub zgłębiającą

 tematykę ciała, włączając takie dziedziny jak m.in. 

malarstwo,

 rzeźba, sztuka wideo, fotografia.

Konceptualizm, sztuka konceptualna 

(od łac. conceptus - pojęcie) – nurt sztuki XX-wiecznej, zasadzający się na eksponowaniu samego procesu twórczego,

 to co jest najważniejsze w dziele sztuki to koncept, idea.

 W rezultacie artyści tego nurtu odrzucili prymat przedmiotu nad ideą,

 przy jednoczesnym mocnym podkreśleniu intelektualnego charakteru 

twórczości. Inne nazwy to sztuka pojęciowa, zdematerializowana.

Artyści polscy: Włodzimierz Borowski, Zbigniew Dłubak, Stanisław

 Dróżdż, Wanda Gołkowska, Zbigniew Gostomski, Zbigniew Jeż, 

Tadeusz Kantor, Edward Krasiński, Jarosław Kozłowski, Natalia LL,

 Andrzej Lachowicz, Andrzej Matuszewski, Andrzej Partum, 

Ewa Partum,

 Roman Opałka, Jerzy Rosołowicz, Kajetan Sosnowski, Jacek Tylicki, Ryszard Waśko.

Artyści konceptualni na świecie: Carl Andre, Joseph Beuys, Mike

 Bidlo, Wim Delvoye, Genco Gulan, Joseph Kosuth,

Barbara Kruger, Richard Long, Piero Manzoni, Walter De Maria , Robert Morris, Bruce Nauman, Claes Oldenburg, Dennis Oppenheim,

 Nam June Paik, Robert Smithson, Wolf Vostell

Land art, sztuka ziemi 

obszarem działania jest przestrzeń ziemi, obszar środowiska naturalnego. Działania tego typu często są 

ingerencją w pejzaż, przekształceniem jego fragmentu, lub wykorzystaniem naturalnych procesów

 (erozja czynniki atmosferyczne) dla stworzenia działania, obiektu o charakterze artystycznym.

Artyści: Robert Smithson, Robert Morris, 

Christo & Jeanne-Claude, Junichi Kakizaki, Richard Long, Ana Mendieta,

 Dennis Oppenheim

polscy: Jarosław Koziara, Jan Rylke, Teresa Murak, Paweł Chawiński,

 Jacek Damięcki, Ludwiga Ogorzelec, Jacek Tylicki, Jarosław Kozakiewicz.

Minimalizm - (minimalism albo minimal art) 

nurt w sztuce, rozwijający się w latach 60 XX wieku.

Ograniczenie w dziele środków plastycznych. Uproszczona bryła, podstawowe kształty (okrąg,

trójkąt, prostokąt), gładkie powierzchnie oraz wyróżniające się wielkościami i skalą (powstawały tak często

monumentalne obiekty). 

W dziełach wyeliminowano ślad autorski, tworząc prace o anonimowej atmosferze. Tendencja ta odwoływała 

się do pierwotnych form architektury i fascynacji produkcją przemysłową (pokrewna postawa do

 konstruktywizmu).

Przedstawiciele: Sol LeWitt, Robert Morris, Donald Judd, Dan Flavin, Carl Andre, Robert Duran.

Fluxus 

od łac. płynący) – międzynarodowy ruch artystyczny w sztuce XX w. obejmujący sztuki wizualne,

 poezję, muzykę.

Charakteryzuje się przekraczaniem wąskich specjalności, specyficznym humorem, dystansem 

do tradycyjnej sztuki. Czynnik przypadku, amatorskości.

Nawiązywali do ruchu Dada, inspiracją był dla nich Marcel Duchamp i John Cage.

O udziale artystów z Polski i innych krajów komunistycznych w tym ruchu, opinia publiczna szerzej dowiedziała

 się dopiero w wyniku wystawy zorganizowanej w 2007 roku w Berlinie, a później pokazanej także w Krakowie. 

W Polsce głównym ośrodkiem Fluxusu był Poznań.

- Yoko Ono, John Cage, Le Monte Young, Jackson Mac Low, George Brecht, George Maciunas, Robert Watts, 

Dick Higgins, Alison Knowles, Terry Riley, Carolee Schneemann

- Joseph Beuys, Nam June Paik, Wolf Vostell, Tchomas Schmit, Benjamin Patterson, Robert Filiou, 

Emmett Williams, Daniel Spoeri, Ben Vautier, Jean Jacques Lebel, Charles Dreyfus, Wilhelm de Rider, 

Artur Koepcke, Henning Christiansen, Eric Andersen, Mílan Knižak, Jarosław Kozłowski

Neoawangarda

kontynuacja historycznej awangardy.

Nurt:

-technologiczny: mieszający instalacje, sztukę komputerową, muzykę elektroniczną, sterowaną elektronicznie rzeźbę kinetyczną, holografię

- posterowsko-hiperrealistyczny (pop-art i hiperrealizm): dzieła bazujące na ikono sferze kultury masowej, przetwarzające papkę informacyjną, którą karmi się zbiorowa świadomość społeczeństw zachodnich

- ludyczno-aleatoryczny: akcje, happeningi, performances, teatry uliczne, poezja bitników, niektóre filmy z kręgu New American Cinema (film eksperymentalny) i powieści – kolaże Julia Cortázara;

- tworzony przez manifestacje artystyczne takie jak konceptualizm i art and language, muzykę graficzną, poezję konkretną czy sztukę ziemi.

Dotychczasowe kategorie estetyczne (forma, wirtuozeria, ekspresja, mimesis, talent i geniusz) nie odgrywają żadnej roli.

avant-avant-garde - druga awangarda – fala nowatorskich dążeń, która pojawia się w Europie na przełomie lat 50 i 60. Pierwsza awangarda wierzyła w możliwość zmiany porządku świata przez sztukę; neoawangarda lat 60 wierzyła ponadto w możliwość zbudowania jednej wielkiej rodziny człowieczej;

transawangarda - lat 80 szukała nowej ekspresji; natomiast awangarda końca wieku (lat 90) odrzuca eksperymenty formalne, nie wierzy w utopie, jest kulturową ucieczką w poszukiwanie form syntetycznych wszystkiego, co istniało – poszukuje bilansu.

Synchronizm

 wczesny odłam sztuki abstrakcyjnej.

 Dominującą rolę odgrywał w nim czysty kolor, budujący stosunki 

przestrzenne obrazu komponowanego z przenikających się, niegeometrycznych

 form. Zasady synchronizmu sformułowali w 1912 r. MacDonald Wright 

(1890-1919) i M. Russel 

(1883-1953), dwaj malarze amerykańscy tworzący w Paryżu. W 1913 r. 

wystawili swoje prace w Armory Show w Nowym Jorku, co dało początek

 zainteresowaniu sztuką abstrakcyjną w USA.

Morgan Russell i Stanton Macdonald-Wright 

Sztuka po 1960 r.

Wortycyzm 

powstał w Wielkiej Brytanii, na początku XX wieku.

 Sama nazwa ruchu pochodzi od słowa 

vortex – wir, co nawiązywało do teorii Boccioniego, która głosiła, że 

sztuka znajduje swoje źródło w wirze emocji.